Năng suất của heo nái tăng khá cao trong những năm gần đây là do có những cải thiện về di truyền, dinh dưỡng và quản lý chăm sóc sức khỏe heo. Một số chất bổ sung giúp đáp ứng nhu cầu tăng nhanh về năng suất heo nái vẫn chưa được sử dụng đúng mức, một trong số đó là các enzyme carbohydrases.
Người nuôi luôn muốn heo nái khỏe để cho ra heo con lớn nhanh, năng suất cao. Nhưng thách thức lớn nhất đối với heo nái là vừa đảm bảo được những yêu cầu đó vừa không mất nhiều lượng protein dữ trữ để heo nhanh động dục trở lại. Vì vậy, lượng thu nhận thức ăn và dinh dưỡng cho nái cần phải được tối ưu.
Khả năng tiêu hóa của heo nái ảnh hưởng bởi khả năng tiêu hóa polysaccharides phi tinh bột (NSPs). NSP được coi là chất kháng dinh dưỡng, chúng làm giảm khả năng tiêu hóa bằng cách kết hợp với các chất dinh dưỡng khác, thay đổi tính nhớt và lên men trong đường ruột. Bổ sung enzyme carbohydrase là tiêu chuẩn trong chăn nuôi gà thịt và cũng rất phổ biến đối với heo thit. Tuy nhiên các nhà dinh dưỡng lại chưa đánh giá cao vai trò của những enzyme này đối với động vật lớn như heo nái. Việc bổ sung chúng trong khẩu phần ăn heo nái là rất phù hợp do khẩu phần heo nái thường chứa nhiều chất xơ và lượng ăn vào của chúng thường bị hạn chế.
Mục đích năng suất của heo nái
Trong thời gian nuôi con, nhu cầu năng lượng của heo nái tăng lên đáng kể. Tuy nhiên lượng ăn vào lại chưa nhiều trong những ngày đầu sau khi đẻ. Những thay đổi về trao đổi chất như vậy khiến cho heo nái phải huy động năng lượng dự trữ của cơ thể. Nếu sự cân bằng năng lượng âm này kéo dài sẽ làm cho heo nái giảm khối lượng cơ thể và ảnh hưởng đến năng suất sữa. Điều này gây bất lợi cho cả heo nái và heo con.
Chất lượng và năng suất sữa của heo nái đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển của heo con. Từ quan điểm kinh tế, số heo cai sữa và khối lượng cai sữa là một chỉ tiêu đánh giá năng suất của heo nái trong các lứa sau. Nếu heo nái không có thể trạng tốt lúc heo con cai sữa chúng sẽ mất nhiều thời gian để động dục trở lại. Nếu chúng vẫn tiếp tục chu kỳ thì năng suất sinh sản ở các lứa tiếp theo cùng với tuổi thọ của chúng sẽ giảm.
Bổ sung hỗn hợp enzyme carbohydrase trong khẩu phần ăn của nái nuôi con được chứng minh là tăng khả năng tiêu hóa protein và năng lượng. Lượng thức ăn thu nhận là vấn đề cần quan tâm đối với heo nái nuôi con, enzyme được thêm vào khẩu phần ăn giúp hấp thu tối đa các chất dinh dưỡng. Nhưng cho đến nay có rất ít các nghiên cứu về vấn đề này. Có một số nghiên cứu đã được thực hiện để đánh giá hiệu quả của hỗn hợp enzyme carbohydrate đối với thể trạng heo nái, khả năng tiêu hóa và năng suất heo con thực hiện trong các điều kiện khác nhau. Những nghiên cứu này bao gồm một phân tích tổng hợp của 8 thử nghiệm. Kết quả được thể hiện dưới đây:
Số lứa đẻ
Lứa đẻ có ảnh hưởng lớn đến thể trạng heo nái từ khi bắt đầu đến cuối thời kỳ cho con bú. Khi nái đẻ lứa đầu năng lượng dữ trữ trong cơ thể ít hơn, và chúng cũng thường ăn ít không đủ lượng thức ăn để đáp ứng nhu cầu năng lượng và axit amin. Trong phân tích, nái được chia thành 3 nhóm dựa vào số lứa đẻ: nhóm 1 gồm nái để lứa đầu, nhóm 2 nái để lứa thứ 2, 3 và nhóm 3 gồm nái để lứa thứ 4 hoặc nhiều hơn.
Thể trạng nái và dữ trữ cơ thể
Những nái trong nghiên cứu này mất trung bình khoảng 21kg thể trọng trong thời gian nuôi con. Sự sụt giảm này khác nhau đáng kể giữa các nhóm – nhóm 1 và 3 sụt cân ít hơn nhóm 2. Việc bổ sung hỗn hợp enzyme carbohydrase giúp giảm tỷ lệ sụt cân ở tất cả các nhóm heo (hình 1). Mỗi nái sụt cân trung bình khoảng 3 kg/nái tương đường 1-2% khối lượng cơ thể. Nái so được bổ sung carbohydrates huy động lượng dự trữ cơ thể ít hơn. Những ảnh hưởng này được giải thích bằng khả năng tiêu hóa thức ăn tốt hơn.
Sự phân bố dinh dưỡng
Năng lượng được phân bổ khác nhau cho mục đích tăng trọng và sản suất sữa phụ thuộc vào số lứa đẻ và thể trạng heo nái. Nghiên cứu cho thấy năng lượng thuần được bổ sung cho heo nái so thường sử dụng để tăng khối lượng cơ thể hơn là sản suất sữa. Điều này giúp heo nái so giảm khối lượng cơ thể sụt giảm, duy trì năng suất lâu dài. Còn đối với nái già hơn chúng có lượng mỡ lưng dày hơn, điều này quan trọng để tối ưu hóa năng suất sữa và nâng cao năng suất heo con.
Tăng trọng trung bình của heo con/lứa phụ thuộc vào lượng thu nhận thức ăn đặc biệt là đối với nái so – do nhu cầu tăng trọng của chúng cao hơn và năng lượng dự trữ cơ thể thấp hơn. Việc bổ sung carbohydrates giúp tăng tăng trọng trung bình của lứa đến khi cai sữa (hình 2). Tác dụng này của enzyme carbohydrates thể hiện rõ ở nái rạ – có thể do sự chênh lệch về khối lượng cơ thể và tăng trọng trung bình lứa của heo con – hoặc có thể do sự khác nhau về phân bổ dinh dưỡng giữa nái rạ và nái so.
Khối lượng heo con lúc cai sữa là một chỉ tiêu quan trọng để dự đoán năng suất heo sau này. Một sự khởi đầu tốt là chìa khóa cho tăng trọng nhanh, heo khỏe mạnh và rút ngắn thời gian nuôi.
Kết luận
Để giúp heo nái nuôi con tốt và trở lại động dục lứa tiếp theo với thể trạng tốt sau khi cai sữa chúng cần phải thu nhận đủ một lượng dinh dưỡng để sản xuất sữa mà không bị sụt cân quá nhiều. Mặc dù có tăng lượng ăn ngay từ khi bắt đầu thời gian nuôi con nhưng nái vẫn bị giảm đến 10% trọng lượng cơ thể. Giảm năng lượng dự trữ cơ thể sẽ ảnh hưởng đáng kể đến năng xuất sinh sản của nái ở những lứa tiếp theo. Do đó các biện pháp cải thiện lượng thu nạp dinh dưỡng cho nái sẽ giúp tăng cường sức khỏe.
Từ kết quả của phân tích chỉ ra rõ ràng là phức hợp enzyme carbohydrates là một giải pháp giúp giảm bớt những áp lực gây ra cho heo nái có năng suất cao. Bổ sung enzyme carbohydrates giúp giảm khối lượng heo nái sụt cân và tăng khả năng tiêu hóa. Bằng cách tăng lượng năng lượng thu nạp hằng ngày, enzyme này giúp hỗ trợ sự tăng trọng của heo nái, kết quả là tăng số lượng và khối lượng heo con, đây là chỉ tiêu để đánh giá năng suất của heo con trong tương lai, chỉ tiêu kinh tế quan trọng của người chăn nuôi.
